مصاحبه زیر در حاشیه نمایشگاه سازندگان ایران با مهندس غیاثوند رئیس هیات مدیره شرکت توسعه منابع و املاک مهام در خصوص مدیریت جریان نقد در پروژه‌های بلند مدت ساختمانی انجام شد.
همانطور که می‌دانید، مدیریت صحیح جریان نقدی در پروژه‌های ساختمانی یکی از حیاتی‌ترین عوامل موفقیت است. لطفاً ابتدا توضیح دهید که اهمیت مدیریت جریان نقدی در پروژه‌های ساختمانی از دیدگاه شما چیست؟
آقای مهندس غیاثوند: سلام به شما و مخاطبان محترم. بله، مدیریت جریان نقدی یکی از اساسی‌ترین جنبه‌های هر پروژه ساختمانی است. طبق آمار جهانی، حدود 30 درصد از پروژه‌های ساختمانی به دلیل مشکلات نقدینگی با تأخیر مواجه می‌شوند و نزدیک به 10 درصد از آن‌ها به‌طور کامل شکست می‌خورند. جریان نقدی به معنای ورود و خروج پول در طول دوره اجرای پروژه است. این جریان در پروژه‌های بلندمدت ساختمانی معمولاً نامتوازن است، به طوری که در مراحل ابتدایی، هزینه‌ها بیشتر از درآمدهاست و این می‌تواند فشار زیادی بر نقدینگی پروژه وارد کند. اگر نتوانیم این جریان نقدی را به درستی مدیریت کنیم، پروژه با مشکلات جدی مالی مواجه خواهد شد که ممکن است به تأخیر در تکمیل پروژه، افزایش هزینه‌ها، و حتی در مواردی به شکست کامل پروژه منجر شود.
شما به نامتوازن بودن جریان نقدی در مراحل ابتدایی پروژه اشاره کردید. این عدم توازن چه چالش‌هایی برای پروژه‌ها ایجاد می‌کند؟
آقای مهندس غیاثوند: این نامتوازنی می‌تواند چالش‌های متعددی ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، فشار بر نقدینگی است. وقتی هزینه‌ها در مراحل ابتدایی بیشتر از درآمدها باشد، پروژه نیاز به تأمین منابع مالی اضافی پیدا می‌کند. طبق تحقیقات، در حدود 50 درصد از پروژه‌های ساختمانی، نیاز به افزایش بودجه تا 20 درصد از مبلغ اولیه پیش‌بینی می‌شود، که اگر این منابع مالی به موقع تأمین نشوند، ممکن است پروژه دچار مشکلات نقدینگی شود و حتی به تعطیلی موقت یا کاهش سرعت اجرای پروژه بیانجامد.
علاوه بر این، تأمین مالی از منابع خارجی مانند وام‌ها یا خطوط اعتباری نیز هزینه‌بر است. برای مثال، نرخ بهره وام‌های ساختمانی در برخی از کشورها به 7 تا 10 درصد می‌رسد و در صورتی که جریان نقدی به درستی مدیریت نشود، پروژه ممکن است نتواند به موقع این بدهی‌ها را پرداخت کند، که خود موجب ایجاد مشکلات بیشتر می‌شود.
آیا می‌توانید به ما توضیح دهید که چه عواملی می‌توانند جریان نقدی یک پروژه ساختمانی را تحت تأثیر قرار دهند؟
آقای مهندس غیاثوند: بله، عوامل متعددی می‌توانند بر جریان نقدی پروژه‌های ساختمانی تأثیرگذار باشند. یکی از این عوامل، زمان‌بندی پرداخت‌ها و دریافت‌ها است. به طور معمول، پرداخت به پیمانکاران و تأمین‌کنندگان باید در موعد مشخص انجام شود، اما دریافت‌های مالی از مشتریان یا سرمایه‌گذاران ممکن است با تأخیر همراه باشد. طبق آمارهای جهانی، بیش از 40 درصد از پروژه‌ها با تأخیر در دریافت مطالبات مواجه می‌شوند. این تأخیرها می‌تواند جریان نقدی را تحت فشار قرار دهد.
ریسک‌های اقتصادی و تغییرات در بازار مسکن نیز از عوامل دیگر هستند. به عنوان مثال، در سال 2023، هزینه‌های مصالح ساختمانی در بسیاری از کشورها تا 15 درصد افزایش یافته که این مسئله بر جریان نقدی پروژه‌ها تأثیر منفی گذاشته است. نوسانات اقتصادی، تغییرات نرخ بهره، یا رکود بازار می‌توانند بر هزینه‌های پروژه تأثیرگذار باشند.
علاوه بر این، هزینه‌های غیرمترقبه نیز یکی دیگر از عوامل مهم هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 25 درصد از پروژه‌های ساختمانی با هزینه‌های غیرمترقبه مواجه می‌شوند که این هزینه‌ها ممکن است به دلیل مشکلات اجرایی، تغییر در قوانین و مقررات، یا تغییرات در نیازهای مشتریان به وجود آیند.
این موارد بسیار مهم هستند. حالا که به چالش‌ها اشاره کردید، لطفاً توضیح دهید که چه راهکارهایی برای پایدارسازی جریان نقدی در این پروژه‌ها وجود دارد؟
آقای مهندس غیاثوند: برای پایدارسازی جریان نقدی، چندین راهکار موثر وجود دارد. یکی از اولین گام‌ها، تدوین یک برنامه مالی دقیق است. این برنامه باید شامل پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها، تعیین منابع مالی، و زمان‌بندی پرداخت‌ها باشد. با داشتن یک برنامه مالی دقیق، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد. تحقیقات نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی مالی مناسب می‌تواند تا 30 درصد مشکلات نقدینگی را کاهش دهد.
راهکار دیگر، مذاکره با تأمین‌کنندگان و پیمانکاران برای ایجاد شرایط پرداخت منعطف است. به عنوان مثال، می‌توان با تأمین‌کنندگان توافق کرد که پرداخت‌ها به صورت اقساطی انجام شود یا پرداخت‌ها به پیشرفت کار بستگی داشته باشد. این نوع توافق‌ها می‌تواند به کاهش فشارهای نقدینگی کمک کند.
استفاده از ابزارهای مالی مدرن نیز یکی دیگر از راهکارهای موثر است. استفاده از خطوط اعتباری، وام‌های کوتاه‌مدت، یا تأمین مالی از طریق بازار سرمایه می‌تواند به تأمین نقدینگی مورد نیاز در دوره‌های حساس کمک کند. طبق آمار، استفاده از خطوط اعتباری می‌تواند تا 15 درصد فشارهای نقدینگی را کاهش دهد. این ابزارها به مدیران پروژه امکان می‌دهد که در صورت بروز مشکلات نقدینگی، از این منابع مالی استفاده کنند تا پروژه با مشکلات جدی مواجه نشود.
نظارت و کنترل مستمر بر جریان نقدی نیز بسیار اهمیت دارد. طبق گزارش‌های بین‌المللی، پروژه‌هایی که به طور مداوم جریان نقدی خود را نظارت و ارزیابی می‌کنند، 20 درصد کمتر از سایر پروژه‌ها با مشکلات مالی مواجه می‌شوند. مدیران پروژه باید به طور مداوم جریان نقدی را نظارت کنند و در صورت بروز هرگونه انحراف از برنامه مالی، به سرعت اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهند.
با توجه به اهمیت موضوع، به نظر شما چه اقداماتی باید در سطح کلان انجام شود تا شرکت‌های ساختمانی بهتر بتوانند جریان نقدی خود را مدیریت کنند؟
آقای مهندس غیاثوند: در سطح کلان، نیاز به یک رویکرد جامع‌تر برای مدیریت مالی پروژه‌ها داریم. یکی از اقدامات مهم می‌تواند آموزش و افزایش آگاهی مدیران پروژه‌ها در زمینه مدیریت مالی و جریان نقدی باشد. طبق آمارهای جهانی، آموزش‌های مالی می‌تواند تا 20 درصد مشکلات ناشی از مدیریت نادرست نقدینگی را کاهش دهد. همچنین، ایجاد قوانین و مقرراتی که شرایط پرداخت به پیمانکاران و تأمین‌کنندگان را شفاف‌تر و عادلانه‌تر کند، می‌تواند به کاهش مشکلات نقدینگی کمک کند.
علاوه بر این، ایجاد دسترسی آسان‌تر به ابزارهای مالی مدرن و افزایش حمایت‌های مالی از سوی دولت و نهادهای مالی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا نقدینگی خود را بهتر مدیریت کنند و در صورت بروز مشکلات، از منابع مالی بیشتری بهره‌مند شوند.
بسیار عالی. صحبت‌های شما نشان‌دهنده اهمیت بالای مدیریت جریان نقدی در پروژه‌های بلندمدت ساختمانی است. در پایان، اگر نکته‌ای باقی مانده که مایلید با مخاطبان ما در میان بگذارید، بفرمایید.
آقای مهندس غیاثوند: نکته‌ای که مایلم در پایان بگویم این است که مدیریت جریان نقدی نه تنها یک مسئله مالی بلکه یک مسئله استراتژیک است. پروژه‌های ساختمانی بلندمدت نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت مستمر دارند. بدون توجه به جریان نقدی، حتی بهترین برنامه‌های اجرایی نیز ممکن است با شکست مواجه شوند. بنابراین، توصیه من به تمامی مدیران پروژه‌های ساختمانی این است که به جریان نقدی به عنوان یک عنصر حیاتی نگاه کنند و از ابزارها و روش‌های مختلف برای پایدارسازی آن استفاده کنند. همچنین، پیشنهاد می‌کنم که همیشه به آمار و داده‌های مالی توجه ویژه‌ای داشته باشند و بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری کنند.
بسیار متشکرم آقای مهندس غیاثوند، از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید و تجربیات ارزشمند خود را با ما به اشتراک گذاشتید. امیدواریم که صحبت‌های شما برای بسیاری از مدیران پروژه‌ها مفید واقع شود.
آقای مهندس غیاثوند: من هم از شما تشکر می‌کنم و امیدوارم که این گفتگو توانسته باشد اطلاعات مفیدی را در اختیار مخاطبان قرار دهد. موفق باشید.
